Witania ospała – 8 udowodnionych fantastycznych korzyści ashwagandhy przy depresji

Nazwy: ashwagandha, śpioszyn lekarski, witania ospała, Withania somnifera, żeń-szeń indyjski

Składniki aktywne: witanolidy, witaferyny, sitoindozydy, alkaloidy (witanina, somniferynina itd.)

Można łączyć z: bazylią wonną, kurkumą (kurkuminą)

Liczba źródeł naukowych: 47

Poziom badań: poziom II

Uwaga: wykazano, że ashwagandha łagodzi stres i stany lękowe. Jest naturalnym adaptogenem i nootropem. Reguluje poziomy substancji chemicznych w mózgu, obniża poziom hormonu stresu i poprawia sen; dlatego witania ospała jest skutecznym suplementem roślinny w leczeniu depresji.

Ashwagandha należy do adaptogenów

Adaptogeny to rośliny, które podnoszą niespecyficzną odporność na wewnętrzne i zewnętrzne aktywatory stresu. A ashwagandha (Withania somnifera) jest najważniejszym adaptogenem. W ajurwedzie, tradycyjnej medycynie indyjskiej, ashwagandha stosowana jest jako rasajana czyli tonik roślinny odświeżający fizyczny i umysłowy stan człowieka. Badania pozwoliły odkryć szereg różnych składników aktywnych witanii ospałej, takich jak alkaloidy (izopeletieryna, anaferyna, anahygrina itd.), laktonów steroidowych (witanolidy, witaferyny) oraz saponiny. [1] W tradycji roślina ta znana jest ze swoich mocnych działań adaptogennych o podnoszenia odporności na stres.

Współczesne badania potwierdziły, że jej składniki sitoindozydy i witaferyny mają działanie antystresowe. Ashwagandha pomaga na depresję, łagodzi bowiem stres i stany lękowe. Badania wykazały, że zmniejsza stan zapalny i poziom hormonów stresu oraz poprawia sen; wszystkie te efekty działania witanii ospałej wspierają jej naturalne działanie antydepresyjne. Ashwagandha może być uzupełniającym lekiem naturalnym przy konwencjonalnej terapii depresji.

1. Ashwagandha to potencjalny lek roślinny stosowany w łagodzeniu objawów depresji i stanów lękowych

Opublikowane w roku 2000 w czasopiśmie Phytomedicine badania stwierdzają, że zawarte w witanii ospałej glikowitanolidy działają na stany lękowe w sposób dający się porównać z lorazepamem (benzodiazepiną) a przeciwko depresji porównywalnie z imipraminą (trójpierścieniowym lekiem przeciwdepresyjnym). [2] Maity i kol. za pomocą badania na zwierzętach wykazali, że ashwagandha poprawia działanie terapeutyczne konwencjonalnych antydepresantów. [3] Shah i kol. Potwierdzili również, że połączenie subterapeutycznej dawki witanii ospałej i konwencjonalnych antydepresantów działa lepiej niż same antydepresanty. [4]

Przechodząc do badań na ludziach, stwierdzono, że stosowanie suplementów z Ashwagandhy (500 mg dziennie przez okres 6 tygodni) poprawia stan psychiczny starszych kobiet z lekką depresją. [5] Wśród uczestników badania liczba osób z depresją zmniejszyła się z 56% do 13%. Na końcu [cenzura] wiele osób odczuwało wzrost poczucia własnej wartości. Zgodnie z badaniami, na które trafiłam, jak dotąd żadne poważne badania kliniczne nie zostały poświęcone skuteczności [cenzura] witanii ospałej u pacjentów z zaburzeniami na tle depresyjnym.

Trafiłam jednak na to ciekawe badanie, które przeprowadzili lekarze specjalizujący się w ajurwedzie, gdzie badano działanie tej rośliny i innych terapii uzupełniających na depresję. Shirodhara  to terapia ajurwedyjska, obejmująca jednoczesne polewanie ciała pacjenta dobroczynną substancją rozpuszczoną w oleju, wywarze lub mleku z konkretnej wysokości i w konkretnym momencie. Ma działanie rozluźniające i uspokajające, wywołuje też sen. Stwierdzono, że łączona kuracja za pomocą suplementów z ashwagandhy i shirodharą ma lepsze działanie na objawy depresji, niż sama roślina. [6]

W skrócie: Jak wykazały badania na zwierzętach zawarte w ashwaghandzie substancje aktywne działają przeciwko depresji porównywalnie z medycyną konwencjonalną. Stwierdzono, że dawka 500 mg standaryzowanego wyciągu z witanii ospałej obniża objawy depresji u starszych kobiet. Jakkolwiek nie podejmowano się oceny działania na osoby z zaburzeniami na tle depresyjnym, roślina ta ma potencjał, by stać się terapią uzupełniającą w leczeniu depresji.

2. Ashwagandha to naturalny lek na stany lękowe

Naukowcy z Krajowego Instytutu Zdrowia Psychicznego i Nauk Neurologicznych w Indiach stwierdzili, że wyciąg alkoholowy z witanii ospałej ma działania anksjolityczne i może mieć potencjalnie pozytywny wpływ na osoby z zaburzeniami lękowymi. [7] Kolejne badania, w których zajmowano się naturalnym działaniem anksjolitycznym witanii ospałej przeprowadzili Cooley i kol. W badaniu tym porównywano działanie opieki naturopatycznej i zabiegów psychoterapeutycznych przy trwających ponad 6 tygodni średnich i poważnych stanach lękowych. [8]

Opieka naturopatyczna obejmowała doradztwo żywieniowe, techniki relaksacyjne, tabletki multiwitaminowe i ashwagandhę. Suplement roślinny standaryzowany był na 1,5% witanolidów i podawany w dawce 300 mg dwa razy dziennie. Badanie trwało 12 tygodni. Wyniki w zakresie stanów lękowych spadły o 56,5% w grupie stosującej terapię naturopatyczną oraz o 30,5% w grupie stosującej psychoterapię. Wyniki w zakresie ogólnej poprawy jakości życia okazały się znacznie lepsze w grupie stosującej terapię naturopatyczną niż w grupie stosującej psychoterapię.

Systematyczna ocena przeprowadzonych na ludziach badań działania ashwagandhy na stany lękowe, wykazała, że wspomniana roślina jest efektywniejsza w łagodzeniu stresu i stanów lękowych, niż placebo. [9] Jej autorzy zwracają jednak uwagę, że dane nie są wystarczające i w celu potwierdzenia tych wyników należy przeprowadzić jeszcze kolejne badania. W skrócie: Ashwagandha to potencjalny lek roślinny stosowany w łagodzeniu stanów lękowych W przypadku dawki 500-600 mg dziennie udowodniono łagodzenie objawów stanów lękowych. Konieczne jest prowadzenie dalszych badań.

3. Zwalcza stres i łagodzi spowodowane przez niego szkody

Szereg badań na zwierzętach potwierdził, że witania ospała zawiera substancje aktywne, które działają przeciwstresowo i wpływają na działanie adaptogenne. [10] [11] [12] Działa na oś HPA oraz obniża poziom hormonu stresu – kortyzolu. Oś HPA czyli oś podwzgórze – przysadka – nadnercza to sieć komunikacyjna pomiędzy częścią mózgu a głównymi gruczołami wydzielającymi hormony, która pomaga regulować poziom stresu. Kwas gamma-aminomasłowy, czyli GABA, jest neuroprzekaźnikiem, substancją chemiczną w mózgu, biorącą udział w kilku reakcjach biochemicznych, w tym w regulacji nastroju. 

W momencie silnego stresu traumatycznego brak równowagi w poziomach GABA prowadzi do śmierci komórkowej neuronów w hipokampie (części mózgu aktywnie uczestnicząca w zachowywaniu wspomnień). [13] Badanie opublikowane w The Journal of Ethnopharmacology w 2015 roku wykazało, że dwa kluczowe związki aktywne witanii ospałej: witaferyna A i witanolid A aktywują receptory GABA. [14] To mogłoby wyjaśniać jej działanie adaptogenne i łagodzące stres.

Różne badania na ludziach potwierdziły antystresowe działanie witanii ospałej

Chandrasekhar i kol. przeprowadzili podwójnie randomizowane badanie kontrolowane z zastosowaniem placebo badanie, by ocenić wpływ wysoce stężonego, pełnego spektrum ekstraktu z korzenia ashwagandhy na stres i niepokój. [15] W badaniu wzięły udział 64 osoby cierpiące na chroniczny stres, jednak bez rozpoznania psychiatrycznego. Badanie trwało 60 dni. Otrzymywali po 300 mg wyciągu z witanii ospałej w kapsułkach dwa razy dziennie po posiłku lub placebo. Ocenie poddano poziom hormonu stresu i wynik na podstawie różnych ankiet, które ukierunkowane były na odczuwanie stresu.

Po 60 dniach zaobserwowano w leczonej grupie 44% zmniejszenie wyników odczuwanego stresu, natomiast w grupie z placebo zaobserwowano spadek tylko 5,5%. W grupie z ashwagandhą zaobserwowano wyraźne zmniejszenie wyników dla parametrów takich jak „somatyczne”, „stany lękowe i bezsenność”, „dysfunkcje społeczne” oraz „ciężka depresja” w porównaniu z grupą placebo. Na skali DASS, gdzie stres dzieli się na kategorie „depresja”, „stany lękowe” i „stres”, w grupie leczonej doszło do obniżenia o 77% w podgrupie „depresja”, o 75,6% w podgrupie „stany lękowe” oraz o 64,2% w podgrupie stres.

Interesujące jest, że w podgrupie z placebo doszło do lekkiego podniesienia się wyniku dla stanów lękowych. Poziom kortyzolu w grupie z ashwagandhą spadł o 27,9%, natomiast w grupie z placebo 7,9%. Wyniki tego badania sugerują wniosek, że ashwagandha w pełnym spektrum działa nie tylko na łagodzenie głównych aspektów stresu, ale może również pomagać w zapobieganiu objawów powiązanych i walczyć z nimi.

Ashwagandha zapobiega przybieraniu na wadze pod wpływem stresu.

Chroniczny stres może zakłócać nawyki żywieniowe a jednym z takich zakłóceń jest konsumpcja kierowana emocjami i połączona z przybieraniem na wadze. Opublikowane w roku 2017 w Journal of Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine badania podkreślają, że stosowanie suplementu z ashwagandhy (300 mg dwa razy dziennie przez okres 8 tygodni) może wspierać utrzymanie masy ciała u dorosłych z chronicznym stresem. [16]

Zastosowano suplement – standaryzowany wyciąg z korzenia ashwagandy zawierający 5% witanolidów. Stosowanie suplementu z witanii ospałej prowadziło do obniżenia o 32,7% wyników w zakresie odczuwanego stresu oraz zmniejszenia o 22% poziomu kortyzolu. W grupie z terapią masa ciała spadła o 3,03%, zaś w grupie placebo o 1,46%.

Poprawa funkcji seksualnych

Chroniczny stres i depresja wiążą się z dysfunkcjami seksualnymi u mężczyzn i kobiet. [17] Dodatkowo, terapia niektórymi antydepresantami może wywoływać lub pogłębiać dysfunkcje seksualne. Ścieżka nagrody z mózgu kieruje naszą odpowiedź na naturalne nagrody, takie jak pożywienie, seks i kontakty społeczne. Wysoki poziom hormonu stresu, kortyzolu, zakłóca pracę tej ścieżki, dlatego może prowadzić do powstania dysfunkcji seksualnych. Badania kliniczne na ludziach potwierdziły, że terapia ashwagandhą poprawia u zdrowych kobiet funkcje seksualne i łagodzi wywołaną przez stres niepłodność. [18][19]

Może też działać ochronnie na inne aspekty zdrowotne, na przykład w przypadku spowodowanego przez stres zakłócenia zdrowia czy pracy układu odpornościowego. [20][21] W skrócie: Suplementy z ashwagandhy pomagają w walce z objawami stresu obniżając poziom kortyzolu i wpływając na substancje chemiczne w mózgu. Wyciągi z witanii ospałej chronią też przed niepożądanym działaniem chronicznego stresu, na przykład przybieraniem na wadze, dysfunkcjami seksualnymi, pogorszeniem zdrowia żył itd.

4. Witania ospała obniża stan zapalny w mózgu

Oś podwzgórze – przysadka – nadnercza bierze udział w regulacji nastroju i ma wpływ na poziom hormonu stresu, kortyzolu. W przypadku depresji obserwuje się nadaktywność osi HPA, co prowadzi do podniesienia się poziomu kortyzolu. Wysoki poziom kortyzolu sam w sobie lub w połączeniu z substancjami wywołującymi zapalenia, jak czynnik martwicy chorobowej oraz interleukiny, ma podczas depresji wpływ na powstawanie stanów zapalnych.[22]

Wykazano, że wyciągi z ashwagandhy zwalczają stany zapalne nerwów lub mózgu spowalniające działanie substancji wywołujących zapalenia oraz zapobiegając aktywacji mikroglejów (komórek, które wywołują reakcję obronną ośrodkowego układu nerwowego). [23] Stres oksydacyjny pogarsza zapalenie nerwowe. Zawarte w tym zielu witanolidy hamują zarówno procesy oksydacyjne, jak i te w komórkach mikroglejowych, co łagodzi zapalenie nerwowe. [24]

W skrócie: Wysoki poziom zapalenia w mózgu sprzyja  patofizjologii depresji. Wyciągi z ashwagandhy mają właściwości [cenzura], które zwalczają zapalenie nerwowe w mózgu, a działanie to jest ważne dla mechanizmu, w jaki roślina ta działa antydepresyjnie.

5. Witania ospała normalizuje pracę tarczycy

Tarczyca wydziela hormony, które wpływają na każdy organ naszego organizmu, dlatego optymalna praca tarczycy jest kluczowa dla naszego zdrowia. Stwierdzono, że przeciwciałami destabilizującymi tarczycę, które łączą się z chorobami takimi jak Hashimoto, są również biomarkery dysfunkcji odporności przy depresji. [25][26] Demartini i kol. zaobserwowali silne połączenie między podkliniczną niedoczynnością tarczycy a objawami depresji. [27]

Podkliniczna niedoczynność tarczycy definiowana jest jako podwyższony poziom hormonu stymulującego tarczycy (TSH) z normalnym zakresem wolnej tyroksyny (T4). [28] W badaniu pilotażowym, które obejmowało 50 pacjentów z podkliniczną niedoczynnością tarczycy stwierdzono, że suplementy z ashwagandhy poprawiają kondycję tarczycy. [29] (Journal of Alternative and Complementary Medicine, 2018)

Pacjenci w wieku 18-50 lat z lekko podwyższonym poziomem TSH byli leczeni tą rośliną (600 mg dziennie) lub placebo przez okres 8 tygodni. W trakcie 8 tygodni roślina wyraźnie poprawiła poziom TSH, T3 i T4 w porównaniu z placebo i znormalizowała czynność tarczycy. Zdolność ashwagandhy do normalizacji pracy tarczycy może być częścią jej multimodalnego działania antydepresyjnego.

W skrócie: Zakłócenie pracy tarczycy łączy się z wyższym występowaniem objawów depresji. Wykazano, że ashwagandha normalizuje pracę tarczycy, a to może z kolei pomagać w łagodzeniu objawów depresji.

6. Może poprawiać sen osób w depresji

Czy wiesz, że niższa jakość snu wiąże się w przypadku depresji ze zwiększonym ryzykiem zachowań samobójczych i może zakłócać zdolności poznawcze? [30][31] Lekarze praktykujący ajurwedę twierdzą, że shirodhara z „Tailem z ashwagandhy” czyli „olejem z ashwagandhy” (witania ospała rozpuszczona w oleju sezamowym) może pomagać w poprawie jakości i długości snu u pacjentów z jego zaburzeniami. [32]

Opublikowane w czasopiśmie PLOS One badania z roku 2017 pozwoliły odkryć, że witania ospała zawiera substancję aktywną o nazwie glikol trietylenowy, która mogłaby znaleźć potencjalne zastosowanie w terapii bezsenności.[33] Na zwierzęcym modelu bezsenności terapia za pomocą wyciągu alkoholowego z witanii ospałej z zawartością witanolidów okazała się bezskuteczna w wywołaniu snu. Ciekawe jest jednak, że terapia za pomocą wodnego wyciągu z tej rośliny z zawartością glikolu trietylenowego, okazała się skuteczna we wprowadzaniu do snu poza fazą REM. Obok wywołania snu, roślina ta potrafi również łagodzić stany lękowe wywołane zaburzeniami snu oraz zapaleniami nerwów. [34]

Naukowcy wskazują, że ashwagandha może mieć potencjalnie neuroprotekcyjne działanie i jako suplement żywnościowy może pomagać na zaburzenia pamięci i zdolności uczenia, wynikające z zaburzeń snu. [35] (Molecular Neurobiology, 2017) W skrócie: Suplementy z ashwagandhy mogą pomóc w łagodzeniu zaburzeń snu podczas depresji i pomóc w uzdrawianiu bezsenności współistniejącej.

7. Ashwagandha jest naturalnym nootropem i chroni funkcje poznawcze

Zaburzenie zdolności poznawczych jest jednym z głównych objawów zaburzeń depresyjnych. Antydsepresanty, na przykład typu SSRI, mogą oprócz tego powodować otępienie zmysłów. [36] Z pomocą przychodzi tu będąca naturalnym nootropem ashwagandha – wspiera zdrowie mózgu i podtrzymuje jego funkcje. [37] Przeprowadzone na zdrowych osobach badania wykazały, że podawanie suplementu z witanii ospałej w kapsułkach w dawce 250 mg dwa razy dziennie przez okres 14 dni prowadziło do znacznej poprawy zdolności poznawczych i psychomotorycznych. [38] Nie zaobserwowano żadnych efektów psycholeptycznych. Naukowcy skłaniają się ku tezie, że witania ospała poprawia zdolności poznawcze i pamięć, regulując różne neurotransmitery w mózgu.

W skrócie: Jednym z mniej znanych i pomijanych objawów zaburzenia depresyjnego jest zaburzenie poznawcze czyli zakłócenie zdolności myślenia i wyciągania wniosków. Problemy te mogą się jeszcze pogarszać pod wpływem antydepresantów oraz w czasie nawrotów. Ponieważ witania ospała jest naturalnym nootropem, może pomagać w przywracaniu funkcji poznawczych oraz utrzymywać zdrową pracę mózgu.

8. Jest naturalną substancją neuroprotekcyjną

McKernan i kol. zwracają uwagę, że chroniczny stres, który może prowadzić do depresji, zwiększa narażenie niektórych neuronów w mózgu na śmierć komórkową. [39] Roślinne antydepresanty, takie jak witania ospała, oferują ochronę neuronów i zapobiegają takiej śmierci komórkowej. [40] Neuroprotekcyjne działanie tej rośliny wynika z zawartości witanolidów. [41] Vareed i koledzy stwierdzili, że składniki aktywne adaptogenu (withanamidy) przechodzą przez barierę hematoencefaliczną i działają neuroprotekcyjnie. [42] Niedawne podsumowanie statystyczne opublikowane w roku 2015 w czasopismie Psychoneuroendocrinology wskazywało, że stres oksydacyjny podnosi się podczas depresji. [43]

Zawarte w witanii ospałej substancje aktywne obniżają stres oksydacyjny w komórkach mózgowych i wspierają ich regenerację i wzrost. [44][45] Naukowcy zwracają uwagę, że takie jej działanie może chronić neurony, dlatego mogłaby potencjalnie służyć jako suplement wspierający zdrowie mózgu. W skrócie: Ashwagandha jest naturalnym środkiem neuroprotekcyjnym, który może pomagać chronić komórki mózgowe przed zmianami biochemicznymi, do których dochodzi na skutek stresu. Działa antyoksydacyjnie, co może pomagać w obniżaniu stresu oksydacyjnego, do którego dochodzi podczas depresji.

Dawkowanie ashwagandhy przy depresji

Stwierdzono, że dawka 500 mg wyciągu ashwagandhy standaryzowanego na 5% witanolidów 1-2x dziennie łagodzi stres i stany lękowe oraz może pomóc na depresję. Stosować zawsze po posiłku lub w trakcie posiłku.

Odpowiednie połączenia z ashwagandhą

Zestaw 1) Z uwagi na to, że depresja idzie ramię w ramię z procesami zapalnymi w mózgu idealne jest stosowanie wraz z ashwagandhą kurkuminy fitosomalnej. Idealnie 1 kapsułkę ashwagandhy i 2 kapsułki kurkuminy zawsze razem, natychmiast po posiłku.

Zestaw 2) Kolejnym zalecanym i bardzo efektywnym połączeniem na depresję, stany lękowe, poprawę nastroju, wsparcie funkcji poznawczych jest ashwagandha, kurkumina i hericium. 1 kapsułkę hericium rano 20 minut przed śniadaniem, a po śniadaniu 1 kapsułkę ashwagandhy + kapsułki kurkuminy fitosomalnej.

Jak dotąd nie prowadzono żadnych badań pod kątem bezpieczeństwa stosowania suplementów z ashwagandhy wraz z konwencjonalnymi antydepresantami; można łączyć z antydepresantami SSRI. Zaleca się zachowanie między nimi odstępu i skonsultowania się z lekarzem lub farmaceutą. Nie zaleca się stosowania ashwagandhy w okresie ciąży. Efektywność ekstraktu wynika wprost z ilości witanolidów. Produkt Superionherbs zawiera wyciąg standaryzowany na  5% witanolidów w wyciągu, co sprawia, że jest w czołówce produktów z ashwagandhy.

Podsumowanie

Dzięki właściwościom adaptogennym witania ospała jest potencjalnym lekiem na depresję. Działa na neurotransmitery i oś HPA, dzięki czemu łagodzi objawy depresji. Uderza także w inne patologiczne objawy zaburzeń depresyjnych, takie jak zapalenie, stres oksydacyjny, zaburzenia odporności i dysfunkcje tarczycy. Jej działanie antystresowe może również pomagać w zapobieganiu zaburzeń depresyjnych. Potrafi łagodzić stres lub dysfunkcje seksualne związane ze stosowaniem antydepresantów.

Prawdą jest, że potrzebne są w tym momencie badania kliniczne na szeroką skalę, które dokonałyby oceny tego naturalnego antydepresantu – stosowanego samodzielnie lub w połączeniu z terapią konwencjonalną u pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi. Aktualna wiedza naukowa wskazuje jednak przekonująco i wystarczająco, że ashwagandhę można wykorzystywać jako uzupełniającą terapię przy depresji. W celu uniknięcia przypadkowych interakcji leków, przed rozpoczęciem [cenzura] skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.