Kurkuma – Curcuma longa

Kurkuma, czyli szafran indyjski (jak czasem nazywana jest ta roślina), to przyprawa pozyskiwana z wysuszonego i zmielonego kłącza kurkumy (Curcuma longa po łacinie). Przyprawa o żółtej barwie pochodzi z Azji Południowej. W ostatnich latach korzyści i negatywy płynące z tej rośliny są mocno dyskutowane. Złotej przyprawie, jak wiadomo, przypisuje się szereg pozytywnych korzyści zdrowotnych. Czy to jej korzyści dla układu odpornościowego, leczenia bólu czy wspomagania trawienia. Jednocześnie jednak należy zachować ostrożność, gdyż może ona powodować problemy u niektórych osób.

Działanie kurkumy w praktyce

Kurkuma jest silnym antyoksydantem i jest używana do celów leczniczych od ponad 4000 lat. Jest stosowany jako składnik przeciwzapalny nie tylko w tradycyjnej medycynie chińskiej, ale także w ajurwedzie. Obie alternatywne metody polegają na kurkumie w leczeniu ran, problemów trawiennych, takich jak wzdęcia i promowanie apetytu, ale także przyczynia się do produkcji żółci, pomagając w problemach z wątrobą.

Kurkuma rozpuszcza skrzepy krwi, łagodzi bóle zębów, pleców i żeber. Jest również korzystna w promowaniu i kierowaniu przepływem energii. Badania laboratoryjne wykazały inne korzystne właściwości. Oprócz wspomnianych już właściwości przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych, roślina ta ma również właściwości antybiotyczne, przeciwskurczowe i przeciwnowotworowe.

Wśród innych pozytywnych efektów stwierdzono, że obniża ciśnienie krwi, wspomaga wydzielanie żółci, pobudza aktywność macicy oraz zmniejsza obrzęki i stany zapalne. Stosowano ją również przy wrzodach żołądka, infekcjach wirusowych i bakteryjnych czy miażdżycy. Tradycyjne i jeszcze nieudowodnione zastosowania kurkumy obejmują spożywanie jej przy egzemie, zespole cieśni nadgarstka, marskości wątroby, kamicy żółciowej (niektóre źródła nakazują jednak ostrożność), chorobach serca i AIDS.

Kurkuma może być stosowana do następujących celów

Wspomaganie odporności, gojenie się ran, problemy trawienne (wzdęcia, wspomaganie apetytu), wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna, wspomaganie produkcji żółci, pomoc w problemach z wątrobą, rozpuszczanie skrzepów krwi, ulga w bólach zębów, pleców i żeber, alergie, choroba Alzheimera, choroby układu krążenia, nowotwory. Kurkuma jest stosowana jako środek ogólnie pobudzający. Ajurweda ocenia ją jako łagodnie rozgrzewającą, o działaniu uspokajającym, zdolności do dostarczania pożywienia do tkanek i wspierania krążenia zarówno w sensie fizycznym, jak i psychicznym.

Właściwości kurkumy

Kurkumą długą (Curcuma longa) znana jest również jako szafran indyjski lub złota przyprawa, kurkuma w języku angielskim. Jest to wysoka roślina, która rośnie głównie w Azji Południowej i Ameryce Środkowej. Żółty proszek, jaki znamy z saszetek z przyprawami, powstaje w wyniku zmielenia wysuszonego kłącza rośliny. Charakterystyczny żółty kolor zainspirował niektóre kultury do wykorzystania go jako barwnika.

Kurkumę w kuchni najczęściej włączamy jako element produktów typu curry. Kurkuma jest stosowana głównie w kuchni indyjskiej, gdzie dodaje smaku, koloru i aromatu. Jako antyoksydant, kurkuma pomaga zwalczać wolne rodniki, które uszkadzają błony komórkowe i są w stanie spowodować śmierć komórek.

Składniki kurkumy

Zmielone kłącze jako lek naturalny występuje pod nazwą Curcumae longa rhizoma. W skład ekstraktu wchodzą kurkuminy, czyli pochodne podstawowego związku organicznego 1,7-bis(4-hydroksy-3-metoksyfenylo)hepta-1,6-dien-3,5-dionu w różnych składach. Ponadto w kłączu kurkumy występują niewielkie ilości olejków i żywic.

Kurkumina

Z kurkumy szczególnie cenny jest główny składnik aktywny – flawonoid kurkumina, który może korzystnie wpływać na zdrowie człowieka. Jest ona jednak gorzej przyswajalna. W żywności można ją znaleźć jako E100, ale występuje też pod nazwami diferuloylmethane, turmeric yellow, żółcień kurkumy.

Stwierdzono, że może przyczynić się do poprawy takich schorzeń jak alergie, ale także wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna, choroba Alzheimera, choroby układu krążenia czy nawet nowotwory. Ponieważ kurkumina występuje w kurkumie w ilości około 3 % (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17044766), dlatego jej biodostępność jest mniejsza. Aby uzyskać efekty zdrowotne, należy stosować kurkuminę izolowaną, dzięki czemu mamy pewność, że nie dostanie się ona z układu pokarmowego do krwiobiegu.

Pierwotnie stosowany ekstrakt z papryki ma jednak różne negatywy, dlatego stary sposób jego stosowania jest obecnie zastępowany przez nowocześniejsze metody przetwarzania kurkuminy, w których uzyskuje się lepsze wchłanianie, nie powodując niepożądanych efektów ekstraktu z papryki. Kurkumina jest dobrze rozpuszczalna w tłuszczach, więc spożywanie jej z tłuszczem ma sens. Kurkumina blokuje NF-kB (nuclear factor kappa B), grupę czynników, które wpływają na geny tak ważne dla odporności, wzrostu i śmierci komórek, odpowiedzi zapalnej i innych procesów. Uważa się, że NF-kB ma duże znaczenie w wielu chorobach przewlekłych. Activation of Transcription Factor NF-κB Is Suppressed by Curcumin (Diferuloylmethane), Sanjaya Singh a Bharat B. Aggarwal(§); Journal of Biological Chemistry, 1995 The American Society for Biochemistry and Molecular Biology, Inc.

Co ważne, kurkumina jest substancją bioaktywną, która zwalcza stan zapalny na poziomie molekularnym. A badania porównywały nawet jej skuteczność z lekami przeciwzapalnymi i kurkumina wypadła bardzo dobrze. Na przykład w przewlekłym zapaleniu przedniego odcinka błony naczyniowej (związanym z okiem). Safety and anti-inflammatory activity of curcumin: a component of tumeric (Curcuma longa), Chainani-Wu N1., J Altern Complement Med. 2003 Feb;9(1):161-8.Efficacy of curcumin in the management of chronic anterior uveitis., Lal B1, Kapoor AK, Asthana OP, Agrawal PK, Prasad R, Kumar P, Srimal RC., Phytother Res. 1999 Jun;13(4):318-22.

Równie ważne są inne kurkuminoidy, takie jak Demethoxycurcumin i Bisdemethoxycurcumin, które mają podobne działanie do kurkuminy.

Korzyści zdrowotne płynące z kurkumy

Na podstawie wielu różnych badań stwierdzono, że kurkuma ma stosunkowo korzystny wpływ na organizm. Kurkumina ma nie tylko działanie antyoksydacyjne, stwierdzono również działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Może obniżać poziom cholesterolu. W mniejszych dawkach jest bezpieczna. Wyższe dawki kurkuminy mogą powodować komplikacje zdrowotne. Ponieważ sprzyja wydzielaniu żółci, może mieć niekorzystne działanie w kamicy żółciowej i poważnych schorzeniach wątroby. Ostrożność powinny zachować również osoby mające problem z zaburzeniami krwawienia.

Ostrożność zalecana jest również kobietom, które mają problemy z poczęciem dziecka lub podczas samej ciąży. Kurkumina może bowiem powodować skurcze. Podaje się, że w małych dawkach kurkumina powinna być prawdopodobnie bezpieczna. (Science Daily.com Spice up your memory: Just one gram of turmeric a day could boost memory) W każdym razie, jeśli jesteś na lekach, w trakcie ciąży itp. większe dawki (być może w formie suplementu diety) powinny być skonsultowane z lekarzem.

Właściwości przeciwzapalne kurkumy

Jednym z głównych zastosowań kurkumy jest jej działanie przeciwzapalne. Uważa się, że przewlekły stan zapalny o niskim stopniu nasilenia ma znaczenie w praktycznie każdej przewlekłej chorobie zachodniej, takiej jak rak, choroba Alzheimera, choroby serca i różne stany zwyrodnieniowe. Z tego powodu wszystko, co może zająć się przewlekłym stanem zapalnym, działać jako środek zapobiegawczy lub leczniczy, ma znaczenie. A kurkuma może być takim produktem. Inflammation and cancer, Coussens LM1, Werb Z., Nature. 2002 Dec 19-26;420(6917):860-7.

Artretyzm

Amerykańska Fundacja Artretyzmu przytacza kilka badań wskazujących, że kurkuma zmniejsza stan zapalny. Przeciwzapalna zdolność kurkumy może zmniejszyć ból odczuwany w stawach przez osoby z zapaleniem stawów. W takich przypadkach fundacja stwierdza, że przyjmowanie kapsułek 400-600 mg do trzech razy dziennie może przynieść ulgę w stanach zapalnych. Na przykład, podobieństwo do Ibuprofenu było badane u osób, które miały zapalenie stawów w kolanach. W przypadku tego badania ludzie spożywali 800 mg kapsułek kurkumy dziennie. Kurkuma może pomóc pacjentom z chorobą zwyrodnieniową stawów, ponieważ zmniejsza stan zapalny. To właśnie w celu zmniejszenia stanu zapalnego roślina ta była używana przez uzdrowicieli w Indiach tysiące lat temu.

Czynność wątroby

Kurkuma jest w centrum uwagi również ze względu na swoje zdolności antyoksydacyjne. Naukowcy uważają, że te efekty są tak silne, że kurkumina, ze względu na swoją strukturę chemiczną, może neutralizować wolne rodniki, a tym samym powstrzymywać uszkodzenia wątroby przez szkodliwe toksyny. Może to być dobra wiadomość dla osób, które przyjmują silne leki na cukrzycę lub inne schorzenia, w których uszkodzenie wątroby odgrywa rolę przy długotrwałym stosowaniu. Antioxidant and anti-inflammatory properties of curcumin. Menon VP1, Sudheer AR., Adv Exp Med Biol. 2007;595:105-25.

Kurkumina zwiększa również aktywność enzymów antyoksydacyjnych. W ten sposób zwalcza wolne rodniki. Blokuje je bezpośrednio, a następnie stymuluje własne mechanizmy antyoksydacyjne organizmu. Curcumin induces glutathione biosynthesis and inhibits NF-kappaB activation and interleukin-8 release in alveolar epithelial cells: mechanism of free radical scavenging activity. Biswas SK1, McClure D, Jimenez LA, Megson IL, Rahman I., Antioxid Redox Signal. 2005 Jan-Feb;7(1-2):32-41.

Kurkuma i nowotwory

Nowotwory to choroba charakteryzująca się niekontrolowanym wzrostem komórek. Kurkumina wygląda na obiecujący środek, który może pomóc w walce z rakiem. Dotychczasowe badania na zwierzętach sugerują, że kurkumina ma działanie ochronne i terapeutyczne wobec raka prostaty, trzustki, piersi, okrężnicy czy skóry, a także szpiczaka mnogiego.

Chociaż przed przystąpieniem do oficjalnego zalecania kurkumy potrzebne byłyby dalsze badania z bezpośrednimi testami na ludziach, wygląda na to, że kurkumina ma duży potencjał w zarządzaniu wsparciem organizmu w przypadku różnych rodzajów raka. Sugeruje się, że efekty zapobiegawcze mogą wynikać z faktu, że kurkuma jest silnym antyoksydantem, który chroni komórki przed uszkodzeniami. Naukowcy uważają również, że kurkumina może wpływać na wzrost, rozwój i rozprzestrzenianie się raka na poziomie molekularnym. Curcumin and cancer: an “old-age” disease with an “age-old” solution, Anand P1, Sundaram C, Jhurani S, Kunnumakkara AB, Aggarwal BB., Cancer Lett. 2008 Aug 18;267(1):133-64. doi: 10.1016/j.canlet.2008.03.025. Epub 2008 May 6.

Inne badanie wykazało również, że kurkumina może zmniejszyć wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach, zatrzymać powstawanie przerzutów i ostatecznie przyczynić się do śmierci komórek nowotworowych. Curcumin and Cancer Cells: How Many Ways Can Curry Kill Tumor Cells Selectively? Jayaraj Ravindran, Sahdeo Prasad, and Bharat B. Aggarwalcorresponding author, AAPS J. 2009 Sep; 11(3): 495–510. Published online 2009 Jul 10. doi: 10.1208/s12248-009-9128-x

Układ trawienny

Kurkuma w jedzeniu nie tylko korzystnie wpływa na smak, ale także wspomaga trawienie. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym może przyczynić się do zdrowego trawienia. Fakt ten od dawna jest wykorzystywany w medycynie ajurwedyjskiej. Teraz medycyna zachodnia również bada, jak kurkuma może pomóc w stanach zapalnych jelit i wspomóc trawienie. Badany jest również wpływ kurkumy na leczenie zespołu jelita drażliwego. Nie oznacza to jednak, że kurkuma może być spożywana w każdej ilości.

Te same substancje w kurkumie, które przyczyniają się do dobrego trawienia, mogą powodować podrażnienia, gdy są spożywane w dużych ilościach. Dlatego niektórzy uczestnicy badania musieli przestać przyjmować kurkumę, ponieważ miała ona negatywny wpływ na trawienie. Kurkuma stymuluje żołądek do produkcji większej ilości kwasu żołądkowego. To właśnie ten fakt może niektórym pomóc, a innym zaszkodzić. Dlatego należy uważać na spożywanie dużych ilości kurkumy. Autorzy amerykańskiego badania opublikowanego w 2014 roku w US National Library of Medicine stwierdzili, że kurkumina ma duży potencjał w leczeniu chorób układu pokarmowego.

Szczególną skuteczność kurkuminy wykazuje się w leczeniu procesów zapalnych w przewodzie pokarmowym, jak w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka. Skuteczność obejmuje również leczenie zwłóknienia wątroby. Pierwotny problem niskiej biodostępności i dystrybucji w organizmie jest obecnie rozwiązywany. Dlatego kurkumina jest uważana za jeden z najbardziej obiecujących środków w leczeniu chorób przewodu pokarmowego i innych chorób, takich jak niektóre nowotwory. Efficacy of turmeric in the treatment of digestive disorders: a systematic review and meta-analysis protocol, Kednapa Thavorn, Muhammad M Mamdani, Sharon E Straus, Syst Rev. 2014; 3: 71., 10.1186/2046-4053-3-71

Ponieważ kurkumina stymuluje produkcję żółci w pęcherzyku żółciowym, może pomóc w trawieniu. Niemiecka Kommission E, grupa ekspertów, która ocenia i określa bezpieczeństwo ziół na receptę, popiera kurkumę w leczeniu różnych problemów trawiennych. Mogą one obejmować niestrawność, wzdęcia, gazy i dyspepsję. Może również przynieść korzyści pacjentom ze stanami zapalnymi, takimi jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przewlekłą chorobą przewodu pokarmowego, w której objawy mają tendencję do przychodzenia i odchodzenia. Kurkuma może pomóc osobom z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego pozostać bez objawów. W jednym z podwójnie ślepych badań kontrolowanych placebo, osoby, którym wrzodziejące zapalenie jelita grubego przyniosło tymczasową ulgę, przyjmowały kurkuminę lub placebo wraz z konwencjonalnym leczeniem przez 6 miesięcy. Osoby, które przyjmowały kurkuminę miały znacznie mniejszy powrót objawów niż osoby, które przyjmowały placebo.

Kurkuma w odniesieniu do aktywności mózgu

Stwierdzono, że neurony są zdolne do tworzenia nowych połączeń, ale mogą również rozmnażać się i zwiększać swoją liczbę w pewnych obszarach mózgu. Hormon wzrostu – Mózgowy Czynnik Neurotroficzny. (BDNF), který funguje v mozku. Brain-derived Neurotrophic Factor, DEVIN K. BINDER, HELEN E. SCHARFMAN, Growth Factors. 2004 Sep; 22(3): 123–131.doi: 10.1080/08977190410001723308

Z obniżeniem poziomu tego hormonu wiąże się wiele powszechnych zaburzeń pracy mózgu. Należą do nich depresja i choroba Alzheimera. Stwierdzono, że kurkumina może zwiększyć poziom BDNF w mózgu i zwalczać różne procesy degeneracyjne w tym narządzie. Curcumin reverses the effects of chronic stress on behavior, the HPA axis, BDNF expression and phosphorylation of CREBlYingXu, BaoshanKu, LuTie, HaiyanYao, WengaoJiang, XingMa, XuejunLi, Sciencedirect.com

Mogłoby to opóźnić lub odwrócić wiele chorób mózgu i związany z wiekiem spadek jego funkcji. Curcumin Enhances Neurogenesis and Cognition in Aged Rats: Implications for Transcriptional Interactions Related to Growth and Synaptic PlasticitySuzhen Dong , Qingwen Zeng , E. Siobhan Mitchell, Jin Xiu, Yale Duan, Chunxia Li, Jyoti K. Tiwari, Yinghe Hu, Xiaohua Cao , Zheng Zhao, 2012, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0031211

Kurkuma a choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera jest najczęstszą chorobą neurodegeneracyjną na świecie i główną przyczyną demencji. Ponieważ nie ma dobrego leczenia tej choroby, ważne jest, aby walczyć z jej początkiem w pierwszej kolejności. Wiadomo, że zapalenie i uszkodzenia oksydacyjne odgrywają ważną rolę w chorobie Alzheimera, a kurkumina przeciwdziała obu tym czynnikom. Jedną z głównych cech choroby Alzheimera jest tworzenie się białkowych plątanin zwanych blaszkami amyloidowymi. Badania pokazują, że kurkumina może pomóc w usunięciu tych blaszek. Curcuminoids enhance amyloid-beta uptake by macrophages of Alzheimer’s disease patients.Zhang L1, Fiala M, Cashman J, Sayre J, Espinosa A, Mahanian M, Zaghi J, Badmaev V, Graves MC, Bernard G, Rosenthal M., J Alzheimers Dis. 2006 Sep;10(1):1-7.

Ale potrzeba byłoby więcej badań, aby potwierdzić, czy kurkumina może rzeczywiście spowolnić lub odwrócić postęp choroby Alzheimera.

Wpływ kurkumy na układ krwionośny

Kurkuma ma właściwości oczyszczające, które sprzyjają również krwawieniu, choć nie wiadomo jeszcze, dlaczego tak się dzieje. Prawdopodobnie działanie kurkumy we krwi obniża poziom cholesterolu.

Cukrzyca i kurkuma

S. Chuengsamarn i jego zespół opublikowali w 2012 roku badanie dotyczące pacjentów z prediabetes. W ciągu kolejnych 9 miesięcy u 19 pacjentów otrzymujących placebo nastąpiła zmiana na cukrzycę typu 2. Natomiast grupa, która otrzymywała kapsułki z kurkuminoidem 250 mg w dawkach 3 kapsułek dwa razy dziennie, nie doświadczyła pogorszenia stanu zdrowia. W badaniu wzięło udział 240 pacjentów, a 201 je ukończyło. Curcumin Extract for Prevention of Type 2 Diabetes, Somlak Chuengsamarn, MD, Suthee Rattanamongkolgul, MD, Rataya Luechapudiporn, PHD, Chada Phisalaphong, PHD and Siwanon Jirawatnotai, PHD; Corresponding author: Somlak Chuengsamarn, Diabetes Care 2012 Nov; 35(11): 2121-2127.

Aktywność serca, choroby serca

Badania sugerują, że kurkuma może pomóc w zapobieganiu miażdżycy, gromadzeniu się płytki nazębnej, która może zablokować tętnice i spowodować zawał serca lub udar. W badaniach na zwierzętach ekstrakt z kurkumy powodował spadek poziomu cholesterolu. Choroba serca jest bardzo skomplikowana i wiąże się z wieloma rzeczami. Kurkumina zmniejsza stan zapalny i utlenianie, które są powiązane z chorobami serca.

Uważa się, że główną korzyścią z kurkuminy, jeśli chodzi o choroby serca, jest poprawa funkcji śródbłonka, który jest wyściółką naczyń krwionośnych. Dysfunkcja śródbłonka jest główną przyczyną chorób serca. Śródbłonek nie jest w stanie regulować ciśnienia krwi, krzepnięcia krwi i różnych innych czynników. Niektóre badania sugerują, że kurkumina może poprawić funkcję śródbłonka. W jednym z badań 121 pacjentów przeszło operację pomostowania tętnic wieńcowych.

Badani spożywali losowo wybrane placebo lub 4 gramy kurkuminy dziennie, przez kilka dni przed i po operacji. Grupa kurkuminy miała o 65% zmniejszone ryzyko zawału serca. Effects of curcuminoids on frequency of acute myocardial infarction after coronary artery bypass grafting, Wongcharoen W1, Jai-Aue S, Phrommintikul A, Nawarawong W, Woragidpoonpol S, Tepsuwan T, Sukonthasarn A, Apaijai N, Chattipakorn N., Am J Cardiol. 2012 Jul 1;110(1):40-4. doi: 10.1016/j.amjcard.2012.02.043. Epub 2012 Apr 3.

Inne efekty stosowania kurkumy

Infekcje bakteryjne i wirusowe

Badania na zwierzętach sugerują, że kurkumina może zabijać bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. Szerokie działanie przeciwwirusowe kurkuminy wobec różnych patogenów wirusowych czyni ten związek kandydatem na środek przeciwwirusowy w rozwoju nowych leków przeciwwirusowych ze źródeł naturalnych przeciwko podatnym wirusom. Konieczne są jednak dalsze badania. A Review on Antibacterial, Antiviral, and Antifungal Activity of Curcumin, Soheil Zorofchian Moghadamtousi, 1 Habsah Abdul Kadir, 1 Pouya Hassandarvish, 2 Hassan Tajik, 3 Sazaly Abubakar, 2and Keivan Zandi, Biomed Res Int. 2014; 2014: 186864.

Naukowcy z University of Maryland Medical Center uważają, że kurkuma mogłaby łagodzić objawy przedmiesiączkowe. Przynajmniej tak sugerują dane z kilku badań, ale potrzebne byłyby dalsze badania.

Podsumowanie wyników badań nad kurkumą

Kurkuma może pomóc przy niestrawności, przy stanach zapalnych. Jednak ważne są również jej właściwości antyoksydacyjne. University of Maryland Medical Center uważa, że ilość kurkumy w żywności jest bezpieczna i niewielka ilość dodana do jedzenia nie powinna stanowić problemu.

Pomimo wielu pozytywnych efektów, przy poszukiwaniu kurkumy należy zachować ostrożność. Ze względu na niektóre skutki uboczne, należy wcześniej skonsultować się z lekarzem w sprawie ewentualnego stosowania. Dotyczy to zwłaszcza osób z cukrzycą, kamieniami żółciowymi, przyjmujących leki na receptę. Jednak ostrożność powinny zachować również kobiety w ciąży lub karmiące piersią (w odniesieniu do efektów krwawienia).