Detoksykacja mózgu – układ glimfatyczny

Detoksykacja mózgu

Czym jest układ glimfatyczny?

Mózg nie składa się z jednorodnej masy zbudowanej z tkanki nerwowej. Pomiędzy komórkami znajdują się mikroskopijne przestrzenie, do których z dużych jam zwanych komorami mózgowymi przenika płyn mózgowo-rdzeniowy. Skomplikowaną sieć mikroskopijnych szczelin w tkance mózgowej naukowcy określają mianem układu glimfatycznego (nie chodzi tu o prawdziwy układ limfatyczny, system tych szczelin kontrolowany jest przez komórki glejowe, dlatego nazywany jest układem glimfatycznym). Dzięki temu mózg przypomina gąbkę, która wchłania płyn mózgowo-rdzeniowy. Puste przestrzenie układu glimfatycznego stanowią około jednej piątej całkowitej objętości mózgu. Termin „układ glimfatyczny” odnosi się do procesów związanych z usuwaniem substancji toksycznych z mózgu. System aktywuje się, gdy zasypiasz. Jego celem jest usuwanie toksyn i przywracanie homeostazy metabolicznej mózgu. Gdy tylko uśniesz, do pracy wkracza mały „dozorca”, wyrzucający wszystkie śmieci, które zgromadziły się tam w trakcie całodziennej pracy. Przez cały dzień mózg wytwarza produkty przemiany materii, układ glimfatyczny zaś rozkłada i przetwarza te substancje. Problem stanowi jednak to, że niedobór snu prowadzi do nieprawidłowej pracy tego układu. To z kolei prowadzi do gromadzenia się produktów przemiany materii w mózgu. Ich akumulacja łączona jest z kolei z konkretnymi problemami zdrowotnymi, takimi jak choroba Alzheimera i inne związane z wiekiem zaburzenia poznawcze. (1) Podczas snu mózg podejmuje cały szereg czynności. Sen umożliwia nam tworzenie i konsolidację zapisów pamięci, stwierdzono również, że pomaga organizować połączenia między neuronami. Sen ma więc bezpośredni wpływ na neurony w mózgu i w przypadku jego niedoboru stan tychże neuronów zaczyna się pogarszać. Stwierdzono, że u ludzi mających problemy ze snem, może dochodzić nawet do zmniejszania się mózgu. Problem ten staje się poważniejszy u ludzi, którzy przekroczyli 60. rok życia. (2) 

Test na myszach

Kierowany przez Maiken Nedergaard zespół z Centrum Medycyny Translacyjnej University of Rochester w Nowym Jorku odkrył właśnie, że w trakcie snu mózg zmienia swój wewnętrzny układ. Przestrzenie między komórkami rozciągają się i wszystko szykuje się na „wielkie pranie”. (3) Jak to już bywa, za tym arcyważnym odkryciem stał przypadek. Naukowcy wstrzykiwali do układu glimfatycznego myszy barwnik i obserwowali którędy krąży on w mózgu. Początkowo byli zbici z tropu. Barwnik czasami bardzo szybko krążył przez fragmenty mózgu, kiedy indziej jednak układ glimfatyczny sprawiał wrażenie zatkanego a barwnik praktycznie nie zmieniał swojego położenia. Niebawem stało się jasne, że w mózgach myszy, które zasnęły lub zostały poddane narkozie, barwnik krążył szybciej. Układ glimfatyczny czuwających myszy był „zatkany”.

Rysunek pokazuje w jaki sposób przestrzenie międzykomórkowe w mózgu zwiększają się podczas snu, by mogło dojść do oczyszczenia mózgu z nagromadzonych w ciągu dnia toksyn.

„Zaskoczyło nas, jak niski był przepływ barwnika przez mózgi myszy, które czuwały,” przyznaje Maiken Nedergaard. „Oznacza to, że odległości między komórkami w mózgu podczas czuwania i w trakcie snu znacznie się różnią”.  Dokładne pomiary wykazały, że u czuwających myszy układ glimfatyczny zajmuje tylko 14 procent ogólnej objętości mózgu. W tym stanie przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego ograniczony jest do powierzchownych warstw mózgu. W momencie, gdy mysz usypia, układ glimfatyczny rozciąga się mniej-więcej o połowę, zajmując już 23 procent ogólnej objętości mózgu. Przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego przez mózg zwiększa się o 95 procent. Intensywne płukanie mózgu płynem mózgowo-rdzeniowym w trakcie snu skutkuje szybkim wypłukiwaniem produktów odpadowych wymiany materii, które zebrały się w mózgu podczas dnia. Jednym z tych produktów przemiany materii jest również tzw. beta-amyloid, o którym od dawna wiadomo, że jest czynnikiem wpływającym na rozwój choroby Alzhaimera. Podczas snu beta-amyloid opuszcza intensywnie przepierany układ glimfatyczny dwukrotnie szybciej, niż w stanie czuwania mózgu. Sen jest więc dla nas między innymi jedyną okazją do usunięcia niebezpiecznych substancji z mózgu. 

Kluczem jest regularność

Z punktu widzenia wsparcia zdrowia mózgu ważne jest, by zapewnić sobie regularny sen. Niektórzy ludzie wychodzą z błędnego przekonania, że w ciągu tygodnia mogą ciężko pracować, a braki snu nadrobią podczas weekendu. Takie uderzeniowe dawki snu nie będą jednak chronić neuronów mózgowych. Niedospanie wpływa na pracę mózgu także podczas czuwania. Małe grupki komórek nerwowych wpadają w niekontrolowany sposób w krótkotrwały stan typowy dla śpiącego mózgu. Człowiek ma uczucie, że czuwa, jednak grupy neuronów ulegają mikrosnom, co uniemożliwia mózgowi pracę na normalnym poziomie. Dlatego będąc niewyspanym tak często robimy błędy, nawet podczas czynności, z którymi na co dzień radzimy sobie bez większych problemów. Jeżeli chcesz, by sen niósł z sobą optymalne korzyści dla zdrowia, musisz zadbać o regularny rytm snu. Oprócz tego należy wziąć pod uwagę porę dnia, w której śpisz. Dla optymalnego zdrowia mózgu konieczne jest zachowanie normalnego rytmu zgodnego z naturą, byś w ciągu dnia wystawiony był na działanie światła słonecznego, w nocy zaś spał w ciemności. (4) 

Z punktu widzenia wsparcia zdrowia mózgu ważne jest,
by zapewnić sobie regularny sen. 

Unikaj stymulacji przez sztuczne światło

Problem stanowi to, że wiele osób, nawet po zachodzie słońca, dalej wystawia się na stymulację światłem, spędzając czas przed komputerem lub telewizorem. U szeregu ludzi stymulacja światłem jest w zasadzie odwrócona: w ciągu dnia przebywają długo w pomieszczeniach, w których naturalnego światła słonecznego jest bardzo mało, z kolei większość godzin wieczornych spędzają przed monitorami. Sztuczne oświetlenie może wpływać na poziomy hormonów w organizmie w sposób, który może finalnie wywoływać problemy ze snem. A ponieważ wszystko to jest ze sobą powiązane, problemy ze snem mogą prowadzić do zaburzeń poznawczych. Złe nawyki związane ze snem wymieniane są również w związku z szeregiem innych problemów zdrowotnych, takich jak otyłość i inne choroby przewlekłe. Jeżeli więc chcesz zachować maksimum zdrowia, musisz przede wszystkim doprowadzić do ładu swoją ekspozycję na światło. Jedynie w ten sposób możesz bowiem wyregulować swój sen. Jeśli będziesz zwracać uwagę na to, w jaki sposób jesteś o różnych porach dnia wystawiony na działanie światła, będziesz mógł zsynchronizować swój zegar wewnętrzny i poprawisz rytm snu. Jest więc ważne, byś wyregulował swoją ekspozycję na światło i abyś chodził spać i wstawał o właściwej porze. Pamiętaj, że to właśnie podczas snu twoje ciało leczy się, tworzy masę mięśniową i spala tłuszcze. To zaś stanowi kolejny powód, dlaczego powinieneś dbać o wystarczającą ilość snu. Jeśli chcesz być szczupły i zdrowy oraz zachować zdrowy mózg… wysypiaj się! Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy starasz się zyskać formę regularnie ćwicząc i zdrowo się odżywiając. Jeżeli bowiem nie śpisz wystarczająco długo, cały twój wysiłek może okazać się daremny. Być może nie zdajesz sobie z tego w pełni sprawy, ale sen należy do najlepszych sposobów fizycznego i psychicznego przyspieszenia procesu, który doprowadzi cię do upragnionych wyników. (4) 

Hericium – Lwia grzywa

Jakość snu poprawić może stosowanie Hericium, najlepiej w połączeniu ze sproszkowanymi zarodnikami Duanwood Red Reishi – warto uzupełnić o stosowanie 1 kapsułki Ashwagandhy Życzę wszystkim głębokiego i regenerującego snu. (5)

Źródła:
1) Maiken Nedergaard and Steven A. Goldman. Brain Drain. Sci Am. Author manuscript; available in PMC 2017 Mar 13.Published in final edited form as: Sci Am. 2016 Mar; 314(3): 44–49. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5347443/
2) Understanding Sleep Problems — The Basics. https://www.webmd.com/sleep-disorders/guide/understanding-sleep-problems-basics#1
3) Melanie Haiken. Sleep ‘Detoxes’ The Brain, New Research Suggests. https://www.forbes.com/sites/melaniehaiken/2013/10/18/sleep-detoxes-the-brain-new-research-suggests/#59af03314678
4) Building Better Mental Health. 6 Life-Changing Strategies to Boost Mood, Build Resilience, and Increase Happiness. https://www.helpguide.org/articles/mental-health/building-better-mental-health.htm
5) Tzeng Tsai-Teng, Chen Chin-Chu, Lee Li-Ya, Chen Wan-Ping, Lu Chung-Kuang, Shen Chien-Chang, Huang F. Chi-Ying, Chen Chien-Chih, corresponding author and Young-Ji Shiao corresponding author. Erinacine A-enriched Hericium erinaceus mycelium ameliorates Alzheimer’s disease-related pathologies in APPswe/PS1dE9 transgenic mice. J Biomed Sci. 2016; 23: 49. Published online 2016 Jun 27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4924315/